COLOMBIA – OVER AFRO'S, BOTERO, ESCOBAR & GARCÍA MÁRQUEZ - 44 (06092017)

Woensdag 22 maart 2017 – Aracataca – Macondo – Pradosevilla – Santa Marta
Onbedoeld, ik wist niet eens dat Aracataca er eentje had, sta ik voor de Biblioteca Municipal – Remedios la Bella, de plaatselijke bibliotheek. In Honderd jaar eenzaamheid speelt ze een opvallende bijrol: “Remedios de Schone werd tot koningin van het carnaval van Macondo uitgeroepen. Úrsula, wie de schrik om het hart sloeg bij de verontrustende schoonheid van haar achterkleindochter, kon deze verkiezing niet voorkomen. Tot dan toe had ze kunnen bewerken dat het meisje niet op straat kwam, tenzij om naar de mis te gaan en dan verplichtte ze haar om het gezicht te bedekken met een zwarte mantilla.” Die bezorgde overgrootmoeder Úrsula is de vrouw van José Arcadio Buendía, stichter van Macondo en stamvader van de familie. Zij is ervan overtuigd dat elke man die ook maar een glimp van Remedios' gezicht te zien krijgt, spontaan wordt overvallen door onbeheersbare wellust. Daarentegen was het meisje zelf de onschuld zelve die niet begreep wat ze bij mannen opriep. Ze verbleef het liefst binnenshuis waar ze bij voorkeur in haar blootje rondliep, ze sliep en at op onregelmatige tijden of draaide gewoonweg de dag en de nacht om. Ze moest meehelpen in de keuken als Úrsula er het middagmaal bereidde, maar bij het serveren vergat ze soms iets aan te trekken, hetgeen grote onrust veroorzaakte bij de mannen aan tafel. Hoe Gabo het onverwachte einde van Remedios' verblijf op aarde optekende is tegenover het station te lezen in het opengeslagen boek dat deel uitmaakt van het beeld dat haar hemelvaart verbeeldt: “…...terwijl Remedios de Schone op hetzelfde ogenblik begon op te stijgen. Úrsula, al bijna blind, was de enige die kalm genoeg bleef om de aard van deze onstuitbare wind te onderkennen en ze liet de lakens over aan de genade van het licht en toen zag ze hoe Remedios de Schone haar ten afscheid toewuifde ....” Geen wonder dat het meeste literaire werk van de schrijver wordt ingedeeld bij het “magisch realisme”, dat volgens het Cultureel Woordenboek een verzamelnaam is voor alle literatuur waarin werkelijkheid en fantasie in elkaar overgaan.

In de leeszaal staan niet veel boeken, een paar scholieren zitten er te lezen, niet zo interessant. Buiten is het al vroeg warm, binnen zorgt de airconditioning voor een aangename temperatuur. Vandaar? Net als ik me omdraai en weg wil lopen krijgt de bibliothecaris me in de smiezen en wil me absoluut niet laten gaan. De eenvoudige oplossing in dergelijke situaties is te doen alsof ik alleen maar Nederlands spreek, helaas heb ik die kans laten glippen door zonder na te denken – mijn taalknop staat op de automatische piloot – in het Spaans te reageren. Hij pakt mijn hand en troont me mee naar een aan García Márquez gewijd zaaltje dat niet om aan te zien is: wat plankjes met boeken in verschillende talen van de Nobelprijswinnaar – waaronder Nederlands – en een flink aantal beeldjes waarvan ik geen idee heb of ze lijken of niet, uiteindelijk heb ik Gabo nooit ontmoet. Er wordt me een door de twee jaar voor Gabo in Aracataca geboren oud-gouverneur Jacobo Pérez Escobar geschreven boekje in de hand gedrukt, pas nadat ik er een redelijk bedrag voor heb betaald mag ik verder. Na mijn reis blijkt dat het een grote lofzang is op zijn inspanning voor de aankoop van het perceel waar ooit het huis stond waarin Gabo werd geboren en waar tegenwoordig het aan hem gewijde museum staat. Nu nog geld inzamelen om de afgetakelde richtingaanwijzer bij de stadgrens op te knappen zodat het museum zonder de weg te hoeven vragen kan worden gevonden.

Mijn begeleiders staan al te wachten op de Plaza, we vertrekken gelijk uit het imaginaire Macondo van de Nobelprijswinnaar en rijden naar het wat verderop gelegen dorp dat echt zo heet. Onderweg passeren we tractoren die met trossen palmnoten beladen opleggers trekken, veel bananenplantages worden sluipenderwijs vervangen door palmolieplantages. Die zouden veel minder arbeidsintensief zijn, dus lagere loonkosten hebben. We maken kennis met die transitie door een kabelbaan te volgen die voorheen werd gebruikt om de gekapte trossen bananen aan te leveren bij de was-, snij- en pakruimte, doch waaraan nu de netten met net geoogste trossen palmnoten hangen die onderweg zijn naar de verzamelcontainer die achter de arbeidershuisjes van de Finca la División staat. Gebeuren doet er niet veel, de netten met palmnoten worden met een haak naar boven de container geduwd en daar door iemand die op de rand ervan balanceert omgekeerd. Geen reden om hier lang te blijven hangen, of het moesten de opgewekt kwebbelende jonge vrouwen zijn die daar in de wasbak – voorheen bestemd voor het wassen van de bananen? - hun kleren staan te wassen. “Bienvenidos al verdadero MACONDO ….... – Welkom in het echte MACONDO, inspiratiebron voor de magische wereld van Macondo.” meldt het bord langs het pad dat naar het dorp leidt waar men vooral vindt dat Gabo “hun naam” heeft gejat voor zijn fameuze meesterwerk.

wordt vervolgd