EL AVION NEGRO (07022009)

Hoe je het ook wendt of keert, Juan Domingo Perón en Evita Duarte de Perón hebben tientallen jaren na hun dood Argentinië nog altijd stevig in hun greep. En mij ook een beetje. De Perónverering grenst, in mijn ogen althans, aan het religieuze. Inclusief bedevaartsoorden, beelden en beeltenissen van met name “Santa” Evita. Sterfdagen en de hoogtepunten in hun politieke carrière worden levend gehouden door feest- en herdenkingsdagen. Er zijn aardig wat politieke stromingen die het gedachtegoed van de Peróns zonder ophouden bestuderen en het ieder op hun eigen manier uitleggen, zoals dat bij een goede exegese hoort. En er is het “heilige” boek van Evita “La Razón de Mi Vida”, dat ooit verplicht leesvoer op Argentijnse scholen was. Af en toe vertrouwen Argentijnse kennissen een mij nog onbekend Peronistisch apocrief toe, zoals kort geleden het verhaal over “el avión negro”. De staatsgreep die in 1955 een de tweede ambtstermijn van Perón voortijdig beëindigde, maakte tevens korte metten met de fantastische natte droom die de arbeidersklasse 10 jaar lang had beleefd. Uiteraard riep dat verzet op dat ijverde voor de terugkeer van Perón. Hoe eerder, hoe liever. De in een P staande V, een verzetssymbool, kwam ik voor het eerst tegen toen ik een appartement huurde in een toch wel een beetje kakkersgebouw. Het stond daar onuitwisbaar in een van de eikenhouten panelen van de lift gekrast. PV staat voor Perón Vuelve, Perón komt terug. In diezelfde jaren ontstond de mythe van het zwarte vliegtuig - “el avión negro” – waarmee Perón naar Argentinië zou terugkeren. De Peronistische versie van de terugkeer van hun Messias. “Het geloof in dit verhaal nam zulke vormen aan en was zo wijd verspreid” vertelt mijn zegsvrouw, “dat als kinderen een vliegtuig hoorden hun ouders vroegen of dit het zwarte vliegtuig van Perón was”. Ik vind het zonder meer een prachtig verhaal.

Juan Domingo en Evita vermijden is, zo weet ik inmiddels uit jarenlange ervaring, een onmogelijke opgave. Schuin tegenover mijn appartement is het kantoor van de SMATA, de vakbond van de arbeiders in de auto-industrie. In de overdekte ruimte voor de ingang hangt een levensgrote statiefoto van President Perón. “Drie keer President van de Argentijnen” staat eronder. Honderd meter verder is restaurant “El General” dat gelijktijdig een aan Perón en Evita gewijd minimuseum is. Op de schuttingen aan de overkant ervan, die de kaalgeslagen percelen afschermen die schijnbaar eindeloos wachten totdat er gebouwd gaat worden, worden op de dagen dat er wat te vieren valt, of te herdenken, grote affiches geplakt met het portretten van Juan Domingo en/of Eva. 1 Juli, de sterfdag van Perón, 26 juli de sterfdag van Evita. Of 17 oktober de Día de la Lealtad, de voorjaarsdag in 1945 te herdenken die wordt beschouwd als de dag dat het Peronisme ontstond. De dag dat vakbonden massademonstraties hielden voor de vrijlating van Kolonel Perón. Tegen Perón, die op 9 oktober was gedwongen af te treden als Minister van Defensie, werd op 12 oktober een arrestatiebevel uitgevaardigd. Op 13 oktober werd hij opgepakt en naar het in de Rio de la Plata gelegen eiland Martín García overgebracht. De door Evita gemobiliseerde syndicaten, zwaar op de hand van Perón vanwege zijn sociale hervormingsplannen, legden op 17 oktober Buenos Aires plat en dwongen aldus zijn vrijlating af. Vijf dagen trouwden Perón en Evita, vier maanden later, op 24 februari 1946, won hij de Presidentsverkiezingen. Weer wat straten verder, in de sportschool van de Vakbond van Portiers en Huismeesters, waar ik vaak ga zwemmen, hangen in de entree van de confiteria twee grote aan Evita opgedragen schilderijen. En dat alles op nog geen vijfhonderd meter van mijn huis.

Elders in de stad gaan de pogingen tot verdere “verbeelding” door. In 1986 werd een initiatiefwet aangenomen om een monument voor Perón op te richten. Er werd een competitie uitgeschreven die in 1996 door de Staatssecretaris van Cultuur werd gesloten zonder een winnaar aan te wijzen. Om het plan weer tot leven te wekken, werd de oorspronkelijke wet in 2003 gewijzigd. Vervolgens werd een commissie gevormd die als opdracht kreeg om een passende plaats voor het monument te vinden en alle benodigde vergunningen voor de plaatsing ervan te verkrijging. In december 2007 werd zowaar de winnaar van de competitie geannonceerd: Enrique Savio. Zijn ontwerp bestaat uit een elf meter hoge triomfboog waarin vier meter hoog beeld van Perón zal worden geplaatst. Degenen die dachten dat de zaak nu rond was, hadden per ongeluk vergeten met de veiligheidsdienst van het Casa Rosada te praten. De beoogde locatie van het monument ligt namelijk naast de heliport van het presidentieel paleis en er werd gevreesd dat het monument, door zijn hoogte, de bewegingsvrijheid van de presidentiële helikopter ernstig zou kunnen belemmeren. Dit bezwaar werd in oktober vorig jaar ongegrond verklaard, zodat de beeldhouwer hopelijk binnenkort aan de slag kan. Eerst de financiering nog even regelen. De voorzitter van de Vakbond van Transportarbeiders, een invloedrijke Peronist, roept zijn leden op om ieder “één of twee Peso’s” te geven. “Dat moeten ze toch voor Perón over hebben?”. Hoewel hij het jammer vindt dat het monument niet op de Plaza de Mayo komt te staan, vindt hij het niet erg dat het naast het Casa Rosada wordt gebouwd. “Dan kan hij in de gaten houden of ze in het Casa Rosada op het rechte pad blijven”, zegt hij met een knipoog. Het monument zal waarschijnlijk op 17 november 2011 worden onthuld, op de dag dat Perón in 1972 terugkeerde uit ballingschap, jammer genoeg in een doodgewoon vliegtuig.